Potrzebujesz porady prawnej?

Potrzebujesz porady prawnej?

Napisz - oddzwonimy!



Anna Marcinkowska - kancelaria adwokacka

Unieważnienie małżeństwa

Żądać unieważnienia małżeństwa można jednak tylko w ściśle określonych przypadkach. Unieważnienie małżeństwa może nastąpić z powodu zaistnienia wskazanych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym1 (dalej: „k.r.o.”) przeszkód, z powodu wad oświadczenia woli jednego z małżonków lub braku umocowania pełnomocnika (jeżeli małżeństwo było zawarte przez pełnomocnika). W zależności od przyczyny, kto inny może być uprawniony do żądania unieważnienia małżeństwa i nie zawsze będzie to obydwoje małżonków.

Unieważnienie małżeństwa z powodu zaistnienia przeszkód określonych w k.r.o.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy w art. 10-15 określa przeszkody, z powodu zaistnienia których nie można zawrzeć małżeństwa. W przypadku gdy małżeństwo zostało zawarte pomimo istnienia przeszkody, mogą one również stanowić przesłankę do jego unieważnienia. Do przeszkód tych zaliczamy:

  1. przeszkodę wieku;
  2. przeszkodę ubezwłasnowolnienia;
  3. przeszkodę choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego;
  4. przeszkodę pozostawania w związku małżeńskim;
  5. przeszkodę pokrewieństwa lub powinowactwa;
  6. przeszkodę przysposobienia.

Przeszkoda wieku

Zgodnie z art. 10 §  1 k.r.o. nie może zawrzeć małżeństwa osoba niemająca ukończonych lat osiemnastu. Wyjątkowo, za zezwoleniem sądu opiekuńczego, może to zrobić co najmniej szesnastoletnia kobieta, jeżeli zawarcie małżeństwa będzie zgodne z dobrem założonej rodziny (sąd zezwala na zawarcie małżeństwa przez szesnastolatkę przede wszystkim w przypadku gdy spodziewa się ona dziecka, którego ojcem jest przyszły małżonek). Jak zaznaczono powyżej, przeszkoda wieku może być przyczyną unieważnienia małżeństwa. Unieważnienia małżeństwa zawartego przez mężczyznę, który nie ukończył lat osiemnastu, oraz przez kobietę, która nie ukończyła lat szesnastu albo bez zezwolenia sądu zawarła małżeństwo po ukończeniu lat szesnastu, lecz przed ukończeniem lat osiemnastu, może żądać każdy z małżonków. Nie można jednak unieważnić małżeństwa z powodu braku przepisanego wieku, jeżeli małżonek przed wytoczeniem powództwa ten wiek osiągnął. Ponadto jeżeli kobieta zaszła w ciążę, jej mąż nie może żądać unieważnienia małżeństwa z powodu braku przepisanego wieku.

Przeszkoda ubezwłasnowolnienia oraz choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego

Zgodnie z art.  11 §  1 k.r.o. nie może zawrzeć małżeństwa osoba ubezwłasnowolniona całkowicie. Unieważnienia małżeństwa z powodu ubezwłasnowolnienia może żądać każdy z małżonków, jednak nie można z tego powodu unieważnić małżeństwa, jeżeli ubezwłasnowolnienie zostało uchylone.
Podobnie sytuacja wygląda w przypadku choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego jednego z małżonków. Zgodnie z art.  12 § 1 k.r.o. osoba dotknięta taką chorobą albo niedorozwojem umysłowym małżeństwa co do zasady zawrzeć nie może (chyba, że zezwoli na to sąd). Unieważnienia małżeństwa z powodu choroby psychicznej albo niedorozwoju umysłowego jednego z małżonków może żądać każdy z małżonków, jednak nie można unieważnić małżeństwa z powodu choroby psychicznej jednego z małżonków po ustaniu tej choroby.

Przeszkoda pozostawania w związku małżeńskim

Nie może zawrzeć małżeństwa również osoba, która już pozostaje w związku małżeńskim (na marginesie warto dodać, że bigamia jest w Polsce, jak w wielu innych krajach na świecie, przestępstwem). Unieważnienia małżeństwa z powodu pozostawania przez jednego z małżonków w poprzednio zawartym związku małżeńskim może żądać każdy, kto ma w tym interes prawny. Nie można jednak unieważnić małżeństwa z powodu pozostawania przez jednego z małżonków w poprzednio zawartym związku małżeńskim, jeżeli poprzednie małżeństwo ustało lub zostało unieważnione (chyba że ustanie tego małżeństwa nastąpiło przez śmierć osoby, która zawarła ponownie małżeństwo pozostając w poprzednio zawartym związku małżeńskim).

Przeszkoda pokrewieństwa lub powinowactwa

Przeszkodą do zawarcia małżeństwa może być również pokrewieństwo lub powinowactwo. Zgodnie z art. 14 §  1 k.r.o. nie mogą zawrzeć ze sobą małżeństwa krewni w linii prostej, rodzeństwo ani powinowaci w linii prostej (warunkowo, za zgodą sądu, możliwe jest zawarcie małżeństwa między powinowatymi). Unieważnienia małżeństwa z powodu pokrewieństwa między małżonkami może żądać każdy, kto ma w tym interes prawny. Natomiast unieważnienia małżeństwa z powodu powinowactwa między małżonkami może żądać każdy z małżonków.

Przeszkoda przysposobienia

Ostatnią z określonych w k.r.o. przeszkód do zawarcia małżeństwa jest przeszkoda przysposobienia – małżeństwa nie mogą zawrzeć ze sobą przysposabiający i przysposobiony, czyli mówiąc językiem potocznym, rodzic i jego adoptowane dziecko. Unieważnienia takiego małżeństwa może żądać każdy z małżonków. Nie można jednak unieważnić małżeństwa z powodu stosunku przysposobienia, jeżeli stosunek ten ustał.

Unieważnienie małżeństwa z powodu wad oświadczenia woli

Zupełnie odrębną przyczyną unieważnienia małżeństwa będzie natomiast wada w oświadczeniu woli o wstąpieniu w związek małżeński, złożonym przez jednego z małżonków. Unieważnienia małżeństwa z tego powodu może żądać małżonek, który złożył oświadczenie dotknięte wadą. Z wadą oświadczenia woli zgodnie z art. 15(1) § 1 k.r.o. będziemy mieć do czynienia w przypadku gdy oświadczenie to zostało złożone:

  1. przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome wyrażenie woli;
  2. pod wpływem błędu co do tożsamości drugiej strony;
  3. pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, jeżeli z okoliczności wynika, że składający oświadczenie mógł się obawiać, że jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste.

Nie można żądać unieważnienia małżeństwa po upływie sześciu miesięcy od ustania stanu wyłączającego świadome wyrażenie woli, od wykrycia błędu lub ustania obawy wywołanej groźbą – a w każdym wypadku po upływie lat trzech od zawarcia małżeństwa.

Unieważnienie małżeństwa zawartego przez pełnomocnika

Zawieranie małżeństwa przez pełnomocnika nie jest praktyką często spotykaną, jednak należy mieć na uwadze, że również takie małżeństwo może zostać unieważnione. Jest to możliwe w przypadku gdy:

  1. brak było zezwolenia sądu na złożenie oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński przez pełnomocnika albo
  2. jeżeli pełnomocnictwo było nieważne lub skutecznie odwołane.

Unieważnienia małżeństwa w takim przypadku może żądać małżonek, który udzielił pełnomocnictwa. Nie można jednak tego zrobić w przypadku gdy małżonkowie podjęli wspólne pożycie.
___________________________________________
1 Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2015 r., poz. 2082, z późn. zm.)

Zobacz również: Separacja

42 684 72 61
505 153 759

kancelaria@adwokat-marcinkowska.pl

Anna Marcinkowska

Kancelaria adwokacka

ul. Piotrowska 270
Piętro XIII
90-361 Łódź

Godziny otwarcia:
pn, śr, czw: 10.00 - 19.00
wt, pt - 10.00 - 16.00
sob - nieczynne