Potrzebujesz porady prawnej?

Potrzebujesz porady prawnej?

Napisz - oddzwonimy!



Anna Marcinkowska - kancelaria adwokacka

Rozwody

 

Rozkład więzi małżeńskiej

Sprawy rozwodowe to najczęściej prowadzone postępowania w zakresie prawa rodzinnego. Nastręczają one szczególnych trudności, ponieważ bardzo często sama decyzja o złożeniu pozwu jest jednym z najtrudniejszych życiowych wyborów. Ponadto w tle toczącego się postępowania małżonkowie często widzą zagrożenie dla bezpieczeństwa i komfortu swoich dzieci. Z tego względu należy zrobić wszystko, aby pozwy rozwodowe nie powodowały przeciągających się postępowań. Warto przed złożeniem pozwu przyjrzeć się nieco najważniejszym kwestiom związanym z rozwodami.

 

Przyczyna rozwodów może być tylko jedna

W myśl polskiego prawa udzielenie rozwodu jest możliwe tylko w jednej sytuacji: kiedy dochodzi do trwałego i nieodwracanego zerwania więzi małżeńskiej. Jest to pojęcie o nieostrych granicach, które nawet na gruncie pojęć codziennych trudno jest jednoznacznie zdefiniować. Taką próbę należy jednak podjąć, żeby wyjaśnić, w jakich życiowych sytuacjach można otrzymać rozwód.
Trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego to sytuacja, w której opisie prawnicy skupiają się na obu epitetach. Poprzez rozkład trwały należy rozumieć taki, który jest nieodwracalny, a więc niezależnie od dalszego rozwoju sytuacji nie można już przywrócić więzi małżeńskiej. To jest jeszcze intuicyjnie zrozumiałe, natomiast o wiele bardziej problematyczne jest rozwikłanie pojęcia zupełnego rozkładu. W tym przypadku muszą zachodzić jednocześnie trzy przesłanki: małżonków nie może łączyć już nic na płaszczyźnie gospodarczej, fizycznej i duchowej. O ile jednak pojęcie więzi gospodarczej czy fizycznej jest stosunkowo łatwe do zrozumienia i opisania, o tyle już więzi duchowe nie podlegają definiowaniu językiem prawniczym jako kwestia indywidualna, intymna wręcz i niemożliwa do opisania w sposób precyzyjny. Co ważne, aby orzec o rozwodzie, wszystkie te trzy rodzaje więzi muszą ustać. Oznacza to, że na przykład same tylko więzi gospodarcze będą dostatecznym argumentem, aby rozwodu nie udzielić.

 

Gdzie pojawiają się niejasności…

W wielu przypadkach postępowanie rozwodowe komplikuje fakt, że ocena choćby trwałości rozkładu pożycia małżeńskiego czy jego nieodwracalności, może być subiektywna. Małżonkowie mogą prezentować w tej sprawie odmienne poglądy, natomiast do zadań sądu należy ocena stanu faktycznego. W praktyce ogranicza się to przede wszystkim do określenia czasu, jaki upłynął od rozkładu więzi małżeńskich – im jest dłuższy, tym większe prawdopodobieństwo, że zostanie uznany za trwały.
Stosunkowo częstą sytuacją, kiedy pozew rozwodowy jest umotywowany pobytem małżonka w zakładzie karnym. Nie można oczywiście zaprzeczyć, że taka sytuacja negatywnie wpływa na sytuację w związku, natomiast sam fakt osadzenia małżonka w zakładzie karnym nie jest przyczyną zaniku więzi duchowych, a przynajmniej wcale nie musi nią być. W takich przypadkach orzekanie jest dość trudne, tym bardziej że pojawia się tutaj kwestia odróżnienia przyczyn zawinionych od niezawinionych, które należy również rozpatrywać na przykład w sytuacji, w której choroba jednego z partnerów uniemożliwia kontakt fizyczny, ale nie powoduje osłabienia więzi gospodarczych. Tym zagadnieniem zajmiemy się jednak oddzielnie.

 

Przyczyny ustania więzi małżeńskiej

W pozwie rozwodowym należy wskazać konkretne przyczyny, które spowodowały osłabienie i rozkład więzi małżeńskiej. Nie jest zadaniem sądu, aby dociekać innych przyczyn niż te, które są opisane w uzasadnieniu pozwu, a zatem jeśli w toku postępowania sąd stwierdzi, że podane przyczyny nie uzasadniają rozkładu więzi, to rozwód może nie zostać orzeczony.
Kwestie dotyczące przyczyn rozkładu więzi małżeńskich są dość trudne do przełożenia na język prawniczy, dlatego pozwów rozwodowych zwykle małżonkowie nie formułują we własnym imieniu, ale przygotowują je adwokaci, którzy mają odpowiednie doświadczenie w udzielaniu wsparcia klientom w podobnych sytuacjach.

 

Dlaczego ustają więzi małżeńskie?

Stwierdzenie zupełnego i trwałego rozkładu więzi małżeńskich wystarczy, aby orzec o rozwodzie bez jednoczesnego orzekania o winie jednego z małżonków, ale w wielu sytuacjach ważne jest, aby sąd wyraźnie wskazał osobę, która swoim działaniem lub zaniechaniem spowodowała osłabienie relacji małżonków. W takim przypadku konieczne jest ustalenie przyczyn zerwania więzi małżeńskiej.

 

Życie jest skomplikowane

Żadna sprawa rozwodowa nie jest pod tym względem prosta. Najczęściej jako przyczynę trwałego i zupełnego rozkładu więzi małżeńskich można podać splot różnych okoliczności, natomiast dla potrzeb postępowania konieczne jest wskazanie głównej, najważniejszej z nich. Warto wiedzieć, że nie w każdym przypadku, nawet jeśli przyczyna ustania więzi jest znana, można będzie orzec o winie jednego z małżonków. Dlatego też wprowadzono podział na przyczyny zawinione, te są zwykle precyzyjnie opisane i można ich łatwo dowieść, oraz niezawinione, które, jeśli się pojawiają, mogą w znacznym stopniu utrudniać rozpatrzenie niektórych pozwów.

 

Przyczyny zawinione


W tym przypadku z zasady nie ma większych problemów z ustaleniem, jakiego rodzaju działanie lub zaniechanie doprowadziło do rozkładu pożycia małżeńskiego i można wskazać osobę winną podjęcia, lub zaniechania działań. Są to między innymi takie przyczyny jak:

  • zdrada;
  • agresja i stosowanie wobec małżonka przemocy (fizycznej lub psychicznej);
  • unikanie pracy lub odmowa łożenia na utrzymanie rodziny (bez względu na wspólność lub rozdzielność majątkową);
  • niewłaściwy stosunek do małżonka, jego rodziny lub wspólnych dzieci;
  • nadużywanie alkoholu (w tym przypadku nie należy mówić o alkoholizmie, który może być potraktowany – choć zwykle nie jest – jako długotrwała choroba, a więc jedna z przyczyn niezawinionych).

Przyczyny zawinione muszą zostać udowodnione, stąd więc bierze się popularność usług detektywistycznych itp. Procedurą właściwą dla potwierdzenia zaistnienia pozostałych przyczyn może być na przykład wezwanie świadków – powód wnoszący pozew musi w uzasadnieniu wskazać, jakimi dowodami dysponuje i dołączyć je do pozwu.

 

Przyczyny niezawinione

Pojawienie się niezawinionych przyczyn rozkładu więzi małżeńskich nie uniemożliwia otrzymania rozwodu, natomiast wyklucza orzeczenie o winie. Dotyczy to sytuacji, w których powodem rozkładu więzi małżeńskich był stan, działanie lub jego zaniechanie wynikające z przyczyn niezależnych od małżonka. W tej kategorii bardzo często pojawiają się następujące przyczyny:

  • choroba psychiczna lub inna (pod warunkiem, że jest długotrwała);
  • niedopasowanie seksualne;
  • niedopasowanie charakterów (przy czym jest to pojęcie bardzo mgliste, niesłusznie uznawane za bardzo dobre wytłumaczenie rozpadu więzi, tym bardziej że obowiązkiem małżonków jest zawsze szukać porozumienia).

 

Orzekanie

Samo orzeczenie rozwodu nie wymaga określenia przyczyn, które spowodowały rozkład pożycia – w tym przypadku wystarcza w zupełności stwierdzenie, że niezależnie od przyczyn rozkład jest trwały i zupełny. Jeśli jednak powód wnosi o orzeczenie rozwodu z winy współmałżonka, możliwości jest kilka: sąd nie orzeknie o winie, jeśli powód nie poda konkretnego działania lub zaniechania, które przyczyniło się do rozpadu więzi małżeńskiej lub jeśli przyczyna nie może zostać uznana za zawinioną. Podobnie zakończy się procedura, jeśli przedstawione dowody nie wystarczą do umocowania tezy o pełnej odpowiedzialności jednego z małżonków. Dopiero, jeśli można bezsprzecznie wskazać przyczynę zawinioną, można orzec o winie konkretnej osoby.

 

Sąd może nie orzec rozwodu

Sprawa rozwodowa może zakończyć się zasadniczo na trzy sposoby: może zostać nierozpatrzona, jeśli pojawią się braki formalne w pozwie, może zostać orzeczony rozwód, jeśli pozew jest odpowiednio umotywowany (z orzekaniem o winie lub bez), ale sąd może także nie orzec o rozwodzie. Tak zazwyczaj kończą się sprawy z powództwa źle przygotowanego lub takie, w których strony nie są w stanie umotywować swoich stanowisk wystarczająco dobrze.

 

Kiedy sąd nie orzeka rozwodu

Co do zasady sąd może nie orzec o rozwodzie w trzech sytuacjach:

  • z pozwem występuje małżonek winny rozkładowi więzi małżeńskich, a druga osoba nie wyraża zgody na rozwód, przy czym nieorzeczenie rozwodu nie może powodować naruszenia zasad współżycia społecznego;
  • rozwód byłby sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
  • udzielenie rozwodu mogłoby spowodować, że ucierpi dobro małoletnich dzieci.

Trzeci z przedstawionych powodów ma rangę najwyższą, ponieważ ochrona dóbr dzieci ma rangę zapisu konstytucyjnego, natomiast dóbr małżonków – nie. Wynika to także z przepisów szczególnych, które zawsze dobro dziecka stawiają ponad interes rodziców. Dobra dzieci są opisywane w sposób szczegółowy. Rodzice muszą dbać o jego prawidłowy rozwój, a jeśli rozwód miałby być temu przeszkodą, sąd nie może orzec o rozwodzie.

 

Czym są zasady współżycia społecznego?

W przypadku odmowy orzeczenia o rozwodzie sąd musi w wielu przypadkach odnieść się do zasad współżycia społecznego. Nie jest to żaden spisany zbiór aktów prawnych, który reguluje funkcjonowanie społeczeństwa, a zatem orzekanie w tym przypadku wymaga odwołania się do prawa naturalnego i przyzwoitości ludzkiej oraz ogólnie przyjętych norm etycznych. Szczególnymi przypadkami odmowy z powodu naruszenia rozwodem porządku społecznego jest odmowa orzeczenia rozwodu, jeśli mąż wystąpi o rozwód z ciężarną żoną (dziecko jest wspólne). Nie zostanie także udzielony rozwód małżeństwu, w którym jeden z małżonków np. ze względu na chorobę wymaga opieki.

 

Odmowa zgody na rozwód

Odmowa zgody na rozwód nie jest wcale rzadka, natomiast głównym problemem jest w takim przypadku umotywowanie swojego stanowiska. Małżonek odmawiający rozwodu najczęściej stara się dowieść, że więzi małżeńskie nie wygasły na płaszczyźnie duchowej, niekiedy też małżonkowie odwołują się do więzi gospodarczych, przy czym szczególnie w tym drugim przypadku należy pamiętać, iż odmowa orzeczenia o rozwodzie nie może spowodować naruszenia porządku społecznego, więc de facto nie można rozwodu kupić, czyli zapłacić za zgodę na rozwód, jeśli przekraczałoby to przyjęte normy społeczne. Można natomiast bez pozwu o alimenty uzgodnić z małżonkiem udzielenie zgody na rozwód w zależności od spełnienia pewnych świadczeń pieniężnych na rzecz wspólnych dzieci.

 

Podsumowanie

Brak orzeczenia o rozwodzie dla wielu małżeństw może być poważnym problemem, ponieważ de facto sąd może przyznać małżonkom rację, że rozkład ich pożycia jest trwały i zupełny, natomiast odmowa orzeczenia rozwodu umotywowana jest dobrem małżonka (jeśli rozwód narusza zasady współżycia społecznego) lub dzieci. Oznacza to, że sąd ma prawo w pewnym wymiarze hierarchizować prawa przynależne poszczególnym małżonkom. Z tego powodu sprawy zakończone odmową orzeczenia rozwodu są szczególnie kontrowersyjne i jeśli zachodzi obawa, że sąd może właśnie w ten sposób zakończyć sprawę, należy pozew przygotować szczególnie starannie.

42 684 72 61
505 153 759

kancelaria@adwokat-marcinkowska.pl

Anna Marcinkowska

Kancelaria adwokacka

ul. Piotrowska 270
Piętro XIII
90-361 Łódź

Godziny otwarcia:
pn, śr, czw: 10.00 - 19.00
wt, pt - 10.00 - 16.00
sob - nieczynne