Powrót do poprzedniego nazwiska po rozwodzie

Osoba, której małżeństwo ustało w wyniku rozwodu, może zdecydować się na powrót do poprzedniego nazwiska po rozwodzie, jeżeli w związku z zawarciem małżeństwa przyjęła nazwisko małżonka. W tym celu powinna złożyć odpowiednie oświadczenie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub konsulem.

Zawarcie związku małżeńskiego często bywa połączone ze zmianą nazwiska jednego z małżonków. Zgodnie z art. 25 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego1 (dalej: „k.r.o.”) małżonkowie mogą nosić wspólne nazwisko będące dotychczasowym nazwiskiem jednego z nich. Każdy z małżonków może również zachować swoje dotychczasowe nazwisko albo połączyć z nim dotychczasowe nazwisko drugiego małżonka, jednak nazwisko utworzone w wyniku połączenia nie może składać się z więcej niż dwóch członów. Małżonek może więc przyjąć nazwisko drugiego z małżonków, lub dołączyć je do swojego tworząc nazwisko dwuczłonowe. Możliwa jest również sytuacja, w której oboje małżonków po zawarciu małżeństwa będzie nosiło nazwisko dwuczłonowe składające się z nazwiska rodowego i nazwiska drugiego małżonka.

Co z nazwiskiem po rozwodzie?

Co stanie się nazwiskiem przyjętym w wyniku małżeństwa, jeżeli dojdzie do jego rozwiązania wyrokiem rozwodowym? Przede wszystkim należy zaznaczyć, że ustanie małżeństwa w wyniku rozwodu, inaczej niż w przypadku unieważnienia małżeństwa, nie powoduje powrotu małżonków do poprzednich nazwisk z mocy prawa. Nie oznacza to jednak, że mąż czy żona nie mogą wrócić do swojego nazwiska rodowego. Możliwość taką daje art. 59 k.r.o., zgodnie z którym w ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu małżonek rozwiedziony, który w skutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub konsulem powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa. Termin trzymiesięczny wskazany w tym przepisie jest terminem zawitym, co oznacza że nie może zostać przywrócony, nawet jeżeli zostanie przekroczony bez winy uprawnionej osoby. Jeżeli termin ten upłynął, małżonek może doprowadzić do zmiany nazwiska wyłącznie w postępowaniu administracyjnym na zasadach ogólnych, określonych w ustawie o zmianie imienia i nazwiska2. W postępowaniu tym należy wykazać ważne powody, które uzasadniają zmianę nazwiska. Wydaje się, że wola powrotu do poprzedniego nazwiska po rozwodzie, w sytuacji gdy upłynął termin zawity z art. 59 k.r.o., za taki ważny powód powinna być jak najbardziej uznana.

Oświadczenie o powrocie do poprzedniego nazwiska

Zaznaczyć należy również, że oświadczenie o powrocie do poprzedniego nazwiska po rozwodzie może być złożone wyłącznie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub konsulem. Nie jest więc możliwe zawarcie takiego postanowienia przez sąd w wyroku rozwodowym, choćby nawet wnioskowała o to strona postępowania rozwodowego (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1974 r., sygn.. akt III CRN 188/74).

Warto nadmienić, że prawo doprowadzenia do powrotu do poprzedniego nazwiska po rozwodzie, przysługuje wyłącznie małżonkowi, który zmienił nazwisko. W szczególności w żaden sposób do powrotu do poprzedniego nazwiska nie może przymusić tego małżonka drugi z małżonków, o czym rozstrzygnął Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 2 lutego 1978 r. (sygn.. akt IV CZ 11/78), stwierdzając że były mąż nie może domagać się odebrania swojej byłej żonie prawa do nazwiska nabytego przez małżeństwo, jako że kodeks rodzinny i opiekuńczy takiej możliwości nie przewiduje.
_______________________________________________
1 Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2015 r., poz. 2082, z późn. zm.)
2 Ustawa z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska (Dz. U. z 2016 r., poz. 10)

Zobacz również: Odpowiedź na pozew o rozwód